Spoonerisme

Weeuwsnitje – achter de schermen …

Spoonerisme gebeurt wanneer je eerste letters van woorden of lettergrepen verwisselt. Het overkomt mij ook wel eens maar ik heb nooit geweten dat dit officieel een naam had. Ik dacht dat het iets was wat je altijd per ongeluk deed maar blijkbaar worden dit soort verhaspelingen ook met opzet bedacht en gebruikt in verhalen en gedichten. De kunst is om grappige en/of veelzeggende spoonerismen te creëren. Bijvoorbeeld een slaatje bla (een blaadje sla), braakgesprek (spraakgebrek), platte nekjes (natte plekjes) of een vondeling in het Wandelpark (een wandeling in het Vondelpark).

De oorsprong van spoonerisme ligt in de 18^e eeuw, toen William Spooner, een Engelse dominee, zijn woorden vaak verhaspelde (wat de kerkgangers geweldig vonden). Misschien zei hij wel met opzet dingen als The Lord is a shoving leopard, in plaats van The Lord is a loving shepherd. Cabaretiers zoals Seth Gaaikema maakten opzettelijke spoonerismen en het spoonerisme kwam ook voor in programma’s als Alles kan beter.

Een van de leukste voorbeelden van spoonerismen zijn de sprookjes van Jan de Cler. Hij presenteerde na de oorlog zijn eigen hoorspelen zoals Loeren aan de hor. In radio-programma’s vertelde hij dan sprookjes als Koodrapje en de woze bolf of Dein kluimpje en de kroodbruimeltjes. Het sprookje Weeuwsnitje is bedacht door cabaretier Gerard Vermeersch en is een prachtig voorbeeld van een spoonerisme-sprookje: